علی‌قلی خان واله داغستانی اصفهانیعلیقلی خان واله داغستانی اصفهانی، از شعرای قرن دوازدهم هجری در اصفهان بوده است. ۱ - معرفی اجمالیعلیقلی خان لگزی داغستانی متخلّص به «واله» فرزند محمّدعلی خان بن مهرعلی خان بن الخاص میرزا (ملقب به صفی‌قلی خان) بیگلربیگی ایروان شاعر ادیب، از شعرای قرن دوازدهم هجری در اصفهان بوده است. ۲ - نسبشناسیپدر و جدّش از امرای معروف عهد صفوی و مصدر خدمات و صاحب مناصب بوده و نسب آنان به بنی‌عباس می‌رسد. عم پدرش لطف‌علی خان معروف به اعتمادالدّوله وزیر شاه سلطان حسین صفوی بوده و در موقع محاصره اصفهان از شغل خود معزول گردید. کوچه اعتمادالدّوله در محلّه بیدآباد اصفهان منسوب به اوست. ۳ - سفر به ایروانعلیقلی خان در سال ۱۱۲۴ق متولّد گردید و در دو سالگی به همراه پدر که بیگلربیگی ایروان بود به ایروان رفت و پس از فوت پدر در سال ۱۱۲۸ق به اصفهان مراجعت کرد. ۴ - سفر به هندپس از حمله افاغنه و محاصره اصفهان، از اصفهان فرار کرده و به بندرعباس رفت و از آنجا به هند رفت و به خدمت سلاطین و امرای آنجا از جمله محمّد شاه، وارد شده و به «ظفرخان» ملقّب گردید. ۵ - شعرسراییواله در سرودن غزل و رباعی طبعی روان داشته و به فارسی و ترکی شعر می‌سروده و در فراق دخترعموی خود اشعار بسیاری سروده است. این بیت از اوست: "حُسن ز هر کجا کشد دامن ناز بر زمین ••• عشق به پای او نهد روی نیاز بر زمین". ۶ - وفاتوی سرانجام در سال ۱۱۷۰ق در شاه جهان آباد (دهلی) وفات یافت. مادّه تاریخ او این عبارت است: «پیوست واله برحمت». ۷ - آثار و تالیفاتکتب زیر از اوست: ۱. «تذکره ریاض الشّعراء»،که اخیرا در ۶ جلد به طبع رسیده و شرح حال حدود ۲۵۰۰نفر از شعرای پارسی گوی را در بر می‌گیرد؛ ۲. «دیوان اشعار»، که حدود چهار هزار بیت شعر است و نسخه‌ای از آن در کتابخانه ملک در تهران موجود است؛ ۳. «مثنوی در وصف خدیجه سلطان» دختر علی خان بن مهرعلی خان، دخترعموی خود. [۱]
مهدوی، سیدمصلح‌الدین، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج۲، ص۹۹۲-۹۹۳.
[۲]
آذر، لطف‌علی، تذکره آتشکده، نیمه دوم، ص۶۸۱.
[۳]
هدایت، رضاقلی، ریاض العارفین، ص۲۵۵-۲۵۶.
[۴]
هدایت، رضاقلی، تذکره مجمع الفصحاء، ج۶، ص۱۱۵۳-۱۱۵۴.
[۵]
معین، محمد، فرهنگ معین، ج۶، ص۲۱۸۹.
[۷]
حسینی،حسین، تذکره حسینی، ص۳۶۲.
[۸]
سمرقندی، دولتشاه، تذکره الشّعراء، ص۱۴۲.
[۱۰]
حسینی، غلام‌علی، خزانه عامره، ص۴۴۶.
[۱۱]
معانی، احمدگلچین، تاریخ تذکره‌های فارسی، ج۱، ص۶۵۸.
۸ - پانویس
۹ - منبعمهدوی، سیدمصلح‌الدین، اعلام اصفهان، ج۴، ص۶۷۳. رده‌های این صفحه : شعرای اصفهان قرن 12 (قمری)
|